Cumhuriyet Halk Partisi, Demokrat Parti, DEVA Partisi, Saadet Partisi, Gelecek Partisi ve İYİ Parti'nin hukukçu kurmayları TBMM'de “parlamenter sistem” konusunda uzlaşılan ilkelerle ilgili toplantı yaptı.
Haber Merkezi - Cumhuriyet Halk Partisi, Demokrat Parti, DEVA Partisi, Saadet Partisi, Gelecek Partisi ve İYİ Parti'nin hukukçu kurmayları TBMM'de “parlamenter sistem” konusunda uzlaşılan ilkelerle ilgili toplantı yaptı.
Halk TV yazarı Fikret Bila, toplantının ayrıntılarını kaleme aldı.
İşte Fikret Bila'nın bugünkü yazısı:
Altı muhalefet partisinin ilkeler bildirgesini kaleme almak üzere genel başkan yardımcıları düzeyinde yaptıkları toplantıların üçüncüsü Meclis’te gerçekleşti.
Ortaya çıkacak metin, altı muhalefet partisinin seçim öncesinde ve seçimi kazandıklarında iktidarda izleyecekleri yol haritası niteliği taşıyacak. Bu metne altı partinin seçim bildirgesi de diyebiliriz.
Üç toplantı sonrasında nihai metin genel başkanlara sunulacak aşamaya gelmedi, ancak altı partinin üzerinde anlaştığı birçok konu belirlendi. Ortak metnin genel çerçevesinin ortaya çıktığı söylenebilir.
Altı partinin ilkesel olarak görüş birliğine vardığı maddeleri şöyle özetleyebiliriz:
1-Tarafsız Cumhurbaşkanı: Cumhurbaşkanı partili olmayacak. Partiler üstü, tarafsız bir konumda olacak. Bir partili isim cumhurbaşkanı seçilirse partisinden istifa edecek. Cumhurbaşkanı, devleti ve milleti temsil edeceği için aynı zamanda bir partinin genel başkanı veya üyesi olamayacak. Yetkileri temsili olacak. Hakimler ve Savcılar Kurulu’na ve yüksek yargı oranlarına atanacakları seçemeyecek. Bu organlara atama, çoğunluğu sağlayacak sayıda yargı mensupları tarafından, seçimle yapılacak. Cumhurbaşkanı ya hiç atama yapamayacak ya da sembolik 1 veya iki üye atayabilecek.
2-Güçlü Parlamento: Parlamentonun yetkileri, denge, denetleme mekanizmaları güçlendirilecek. Başbakan ve bakanlar Meclis’te seçilecek ve Meclis’e karşı sorumlu olacak. Hükümete güvenoyu kolaylaştırılacak, güvensizlik oyu zorlaştırılacak. Olumlu oylar olumsuz oylardan fazla olduğunda hükümet güvenoyu almış olacak. Ancak güvensizlik oylamasında salt çoğunluk aranacak. Salt çoğunluk hükümeti düşürmeden önce başbakanın kim olacağına karar verecek ve hükümet ondan sonra düşürülebilecek. Cumhurbaşkanı, salt çoğunluğun belirlediği ismi başbakan olarak atamak zorunda olacak. Yapıcı veya kurucu güvensizlik oyu olarak bilinen bu sistem Almanya ve İspanya’da uygulanıyor. Altı muhalefet partisi de bu sistem üzerinde çalışıyor ve olumlu bakıyor.
3-Tarafsız ve Bağımsız Yargı: Altı muhalefet partisinin uzlaştığı bir diğer konu tarafsız ve bağımsız yargının oluşturulması. Yargı liyakat esasına göre yeniden yapılandırılacak. Yüksek yargı üyelerinin çoğunluğu yargı mensuplarının seçimiyle belirlenecek. Cumhurbaşkanı ve TBMM’ye heyetlerde çoğunluğu etkilemeyecek derece üye seçme olanağı tanınabilir. Ancak çoğunluğu meslek mensupları seçecek. HSK ikiyi ayrılacak. Hâkimler Yüksek Kurulu ve Savcılar Yüksek Kurulu oluşturulacak.
4-YSK: Seçme ve seçilme hakkı ile seçim güvenliğinin sağlanması amacıyla Yüksek Seçim Kurulu yenden yapılandırılacak. Yüksek Seçim Kurulu’nun kararlarına karşı Anayasa Mahkemesi’ne başvuru hakkı tanınacak.
5-Özgür Medya: Medyanın özgürleştirilmesi için önlemler alınacak. İktidarın uzantısı haline gelmiş olan medya yapısının bağımsız ve özgür hale getirilmesi için kararlar alınacak. RTÜK ve Basın İlân Kurumu yeniden yapılandırılacak. RTÜK, televizyonlar hakkında ceza kararı veremeyecek sadece mahkemeye başvuru yapabilecek, kararı mahkemeler verecek. Bu iki kurum iktidarın özgür medyayı cezalandırma aracı olmaktan çıkarılacak. RTÜK ve Basın İlân Kurumu tarafsız ve uzman kişilerden oluşturulacak.
6-Siyasi Ahlak Yasası: İktidar değişikliğinde Meclis’e sunulacak ilk yasa Siyasi Ahlak Yasası olacak. Güçlendirilmiş Meclis, hazine kaynaklarının kullanımında yasalara aykırı şekilde kayırmacılık, haksız zenginleşme, haksız kaynak ayırma, yolsuzluk, nüfuz ticareti, komisyon, rüşvet ve benzeri iddiaları soruşturacak.
7-Sayıştay’ın Yetkileri: İktidar değişikliğinde devletin gelir, gider ve malvarlığını TBMM adına denetlemekle görevli Sayıştay’ın yetkileri ve denetleme alanı genişletilecek.
8-Anayasa Değişikliği: Altı muhalefet partisi bu ilkeleri esas alan anayasa değişikliği teklifini seçimden sonra hazırlayacak. Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçişte anayasada yapılması gereken değişiklikler siyasi partiler, üniversiteler, barolar, sivil toplum kuruluşları, sendikalar gibi kurumların temsilcilerinin bulunacağı bir geniş kurul tarafından belirlenecek.
9-Kürt Sorunu: Altı muhalefet partisinin yaklaşım birliği içinde oldukları bir konu da Kürt sorunu. Altı parti de tüm sorunların çözüm adresinin Meclis olduğu konusunda hemfikirler. Bu bağlamda bütün kesimlerin sorunu gibi Kürt sorunu da Meclis’te ve üniter yapı içinde çözüme kavuşturulacak.
10- Şeffaf Yönetim: İktidar değişikliğinde şeffaf bir yönetim anlayışı uygulanacak. Demokrasinin gereği olarak hesap verilebilirlik esas alınacak. Parlamento, yargı ve medya denetimine işlerlik kazandırılacak.
Altı muhalefet partisinin genel Başkan yardımcıları düzeyinde oluşan heyet çalışmalarını sonlandırırken bu ilkeleri kapsayan 1-1,5 sayfalık bir metin hazırlayarak genel başkanların onayına sunacak. Hangi ilkelerin bu kısa metne alınacağına genel başkanlar karar verecek. Ancak, üzerinde uzlaşma sağlanan konular kısa metinde yer almasa bile detaylı raporda yer alacak.
Bu çalışmalara CHP adına katılan Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek’e göre ortaya çıkacak metin bir zihniyet değişimi metni olacak ve anayasa değişikliği dahil sonraki çalışmalara esas oluşturacak.
Bu çalışmalara CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi ve Demokrat Parti’nin dışında Gelecek Partisi ve DEVA Partisi’nin de katılmış olması Millet İttifakı’nın Demokrasi İttifakı’na genişleyerek dönüşmesi olarak görülüyor.
Gelecek Partisi ve DEVA Partisi Millet İttifakı’na katılsınlar veya katılmasınlar çalışmalarını bu ilkelere de bağlı kalarak sürdürecekler.
