Büyük can kaybı ya da yaralanmalarla sonuçlanan deprem ve doğal afetlerin ardından hayati konulardan biri de ilkyardım uygulamaları. Afetler sonrası ilkyardım, bu konuda eğitim almış uzmanlar ve arama-kurtarma ekipleri tarafından uygulansa da tüm bireyler için temel seviyede ilkyardım bilgisine sahip olmak önem taşıyor.
Altınbaş Üniversitesi İlk Yardım Eğitim Merkezi Eğitmeni Barış Çakmar, ülkemizi yasa boğan Elazığ ve Malatya depremi sonrası yeniden önem kazanan afet sonrası ilkyardım uygulamaları hakkında önemli noktaları vurguladı.
“Panik yapılmamalı, önce güvenlik sağlanmalı”
Deprem sonrası enkaz altında kalan yaralılara müdahalede ilkyardımın temel kurallarını bilmenin hayat kurtarıcı olduğunu belirten Çakmar, enkaz altından yaralı çıkarırken her şeyden önce müdahalede bulunan kişinin kendi can güvenliği ve çevre emniyetinin sağlandığından emin olması gerektiğini söyledi. Bulunulan ortamda ilkyardım konusunda eğitimli bir kişi varsa ilk müdahaleyi ona bırakıp destek personeli konumuna geçerek yardımcı olunmasını vurgulayan Barış Çakmar, şunları aktardı: “Öncelikle panik yapmadan soğukkanlı davranılmalı ve çevrede bulunanları da sakinleştirecek şekilde hareket edilmeli. Çevresel tehlike yaratabilecek gaz, elektrik kaçağı gibi durumlar kontrol altına alınmalı. Enkaz altındaki yaralının mutlaka boyun tespiti yapılmalı, varsa tıbbi boyunlukla yoksa elimizdeki imkânlarla boyun hareketsiz, sabit hale getirilmeli. Enkazdan bu şekilde çıkarılan yaralı,durumunu daha da kötüleştirmeyecek şekilde dikkatle taşınmalı ve vakit kaybetmeden ilgili sağlık ve güvenlik ekiplerine haber verilmeli.”
Temel kurallar hayat kurtarır
Altınbaş Üniversitesi İlk Yardım Eğitim Merkezi Eğitmeni Barış Çakmar,ilk yardımın temel kurallarını şöyle özetledi:
“-Yaralı ya da hastanın bulunduğu yerin gaz, elektrik vb. kaçağı gibi tehlike içerip içermediğini saptayın.
-Taşıma: Yaralı ya da hastanın tehlikeli bölgeden çıkarılması, ilkyardımın daha uygun koşullarda yapılacağı yere aktarılması veya ambulansa nakli sırasında, yaralanma ya da hastalığın durumuna uygun ve durumu kötüleştirmeyecek şekilde taşıyın.
-Triyaj(Ayırma): Birden çok yaralı veya hasta olduğu durumlarda müdahale öncelik sıralamasını dikkatle yapın ve buna uyun.
- Tanı: Hasta veya yaralının solunum, doluşum, kanama, şok, bilinç gibi yaşamsal öneme ait durumlarına öncelik verin.
-Haberleşme: Olayı haber vererek gerekli sağlık, itfaiye, güvenlik ekiplerinin olay yerine gelmeleri sağlanmalı.”
Deprem gibi doğal afetlerde yapılacak müdahaleler:
Kazazedeyi Kaza Ortamından Çıkarma:
Boyun tespiti yapılmalı, sıkışmanın kaldırılması için araç gereç kullanılmalı, kazazedenin arkasına geçmeli, kollar kazazedenin kollarının altından geçirmeli, kazazedeyi kolundan tutarak çekmeli vücuda saplanmış cisim varsa çıkarılmamalı.
Kanamalar:
Kanamalar her zaman tehlikelidir. Halsizlik, şok ve ölümle sonuçlanabilir. İç ve/veya dış kanama biçiminde olabilir. Temel yaşam desteği sonrasında tedavide önceliğe sahiptir. Kanamaların çoğu 6-10 dakika içinde, damar spazmı ve pıhtı oluşumu ile durur. Acil bir durumdur ve hemen hastaneye sevk edilmelidir.
Şokta İlk Yardım:
Kazazede sırt üstü yatırılmalı,kanama ve şok ile ilgili bulgular kontrol edilmeli; görünür kanama
soluk cilt, uzuvlarda soğukluk, hızlı nabız, ayakların altına destek koyarak 20 -30 cm kadar kaldırılmalı, yaralı (varsa pansuman ve turnike görülecek şekilde) battaniye ile sarılmalı, tıbbi yardım gelene kadar bu pozisyon korunmalı, solunum ve nabız 3-5 dakika aralıklarla kontrol edilmeli.
Uzuv Kopması Durumunda İlk Yardım:
Kazazede sırt üstü yatırılmalı,kazazedenin bacakları 30 cm kadar yükseltilmeli,turnike uygulamalı (kopan uzvun 3-4 parmak üzerine),kopan parça temiz, su geçirmez ağzı kapalı plastik bir torbaya yerleştirilmeli. Altın kural: Kopan parçanın konduğu torba, buz içeren ikinci bir torbanın içine konmalı (kopan parça direkt buz veya su içine konmamalı),torba temiz bir bez ile sarılıp yaralı ile aynı vasıtaya konmalı, üzerine hastanın ad ve soyadı yazılmalı.
Dış Kanama Kontrolü (küçük kanama):
Kanayan yer üzerine (temiz bir bez kullanılarak) baskı yapılmalı,kanama duruncaya kadar baskı uygulamaya devam edilmeli. Birinci bez, kanla ıslanırsa üzerine ikinci bir bez koyulmalı. Altın kural: İlk bezi kaldırmadan (ilk bez kaldırılırsa kanama tazelenmiş olur) baskı yapmaya devam edilmeli,yaranın uç tarafındaki renk değişikliği ve nabız kontrol edilmeli.
Kırıklarda İlk Yardım:
Eklem veya kırık bölgenin hareketini engellemek için TESPİT (sabitlenmeli) edilmeli,kırık bölgeye soğuk uygulama yapılmalı (buz uygulaması),kol ve bacaklardaki kırıklar sabitlendikten sonra kalp seviyesinden yükseğe kaldırılmalı.
Bacak: Diz ve ayak bileği eklemini içine alacak şekilde ve eşit uzunlukta iki atel seçilmeli (uzun bir tahta kullanılabilir). Atel bacağın iki tarafına uygun şekilde yerleştirilmeli ve geniş sargı ile bağlanmalı.
Uyluk: Kalça ve diz eklemini içine alacak şekilde, biri koltuk altına uzanacak uzunlukta iki atel seçilmeli.Atel bacağın iki tarafına uygun şekilde yerleştirilmeli, iki atel gövde düzeyinde ve bacak hizasında iki veya üç geniş sargı kullanarak, diz seviyesinde geniş bir sargı, ayak bileğinde 8 şekli oluşturan bir sargı ile bağlanmalı.
Omurga tespiti: Esnemeyecek kalınlıkta 1.8-2 m. uzunlukta ve en az 70 cm genişliğinde sert materyal seçilmeli (tahta, kapı veya merdiven),tahta, katlanmış bir battaniye ile kaplanmalı.Boyun, bel ve dizlerin arkası yumuşak materyalle desteklenmeli, başı desteklemek için baş altına bir kumaş halkası yerleştirilmeli.
Altınbaş Üniversitesi İlk Yardım Eğitim Merkezi Eğitmeni Barış Çakmar, afet ya da kazalar sonrası hayati önem taşıyan ilkyardımın öncelikle konunun uzmanlarınca yapılması ancak bir görevlinin bulunmadığı anlarda ilkyardımın temel kurallarının vatandaşlarca da bilinmesinin can kayıplarının önüne geçmek açısından büyük önem taşıdığını vurguladı.
30.01.2020 15:30:00